Fenomen społeczny Fundacji WOŚP, który jest niewątpliwie unikalny na skalę światową, od początku istnienia zrzesza wolontariuszy w różnym wieku, nie tylko w całym kraju, ale i na świecie. I chociaż Orkiestrę od kilku lat tworzy blisko 1 700 sztabów i aż 120 000 wolontariuszy, których nie sposób nie zauważyć i są niemal w każdej części kraju, to w opinii Polaków, którzy wzięli udział w badaniu nie jest ich zbyt dużo (tak uważa aż 64% respondentów).
ZAUFANIE A WSPÓŁPRACA
Nikomu nie jest obce stwierdzenie, że bez zaufania nie ma współpracy. CBOS wielokrotnie w swoich publikacjach potwierdza tę tezę, wskazując, że jedną z podstawowych kwestii w budowaniu społeczeństwa opartego na samoorganizacji obywateli i podejmowaniu przez nich działań w celu współtworzenia społeczności lokalnych oraz wspólnego rozwiązywania problemów społecznych jest zaufanie.
Patric Lencioni w swojej publikacji „5 dysfunkcji pracy zespołowej” wskazuje brak zaufania jako jeden z podstawowych powodów braku dobrej współpracy w grupie, co przekłada się de facto na trudność koncentrowania się na celu, jaki sobie wyznaczyliśmy.
Eldeman, amerykańska firma konsultingowa zajmująca się public relations i marketingiem, w przygotowanym Raporcie „Trust Barometer” z 2018 roku na podstawie danych zebranych wśród 32 000 ankietowanych z 28 państw świata, wykazała, że aż 54% Polaków ufa organizacjom pozarządowym.
W grudniu 2018 roku otrzymaliśmy raport podsumowujący badania nad zaufaniem społecznym w Polsce, przygotowanym przez firmę IQS, z którego nie tylko wynika, że aż 83% respondentów darzy Orkiestrę największym zaufaniem społecznym, ale i analizuje obraz organizacji, jak również wolontariuszy Fundacji WOŚP w oczach Polaków, co może być wstępem do szerszej oceny działaczy społecznych w naszym kraju i oceny ich pracy, zaangażowania, jaki samych podstaw altruistycznych.
WOLONTARIUSZ A WIZERUNEK ORGANIZACJI POZARZĄDOWEJ
Zaufanie obywateli do organizacji społecznych przekłada się również na wolontariuszy, a zarazem ich działania przekładają się na wizerunek organizacji pozarządowej. Można pokusić się również o stwierdzenie, że trzonem każdej organizacji jest wolontariat, a sukces podmiotu zajmującego się działalnością charytatywną przekłada się w znacznej części na zaangażowanie społeczeństwa poprzez nieodpłatne świadczenia, które wykonują w ramach wsparcia celów statutowych organizacji.
Czy można zatem pozwolić sobie na stwierdzenie, że wpływ na zaufanie organizacji pozarządowej mają jej wolontariusze? Czy wolontariusze są dostrzegani w ogóle przez Polskie społeczeństwo? Czy sam wolontariat jest istotny dla obywateli? Czy Polacy w ogóle myślą o altruizmie, jako o czymś ważnym i istotnym w życiu człowieka?
WPŁYW EUROPEJSKIEGO ROKU WOLONTARIATU NA WIZERUNEK WOLONTARIATU
W 2011 roku, Centrum Badania Opinii Społecznej opublikowało raport „MŁODY, BOGATY, WYKSZTAŁCONY, RELIGIJNY – MIT POLSKIEGO WOLONTARIUSZA”, z którego wynika, że ówcześnie stereotyp wolontariusza był bardzo wyrazisty - według Polaków jest to osoba zdecydowanie młoda, dobrze sytuowana, religijna i wykształcona.
Aż 88% Polaków postrzega wolontariuszy jako ludzi zdecydowanie bezinteresownych. Tylko 2% obywateli uważa, że tylko z pozoru są oni altruistami, a tak naprawdę chodzi im o zaspokojenie własnych potrzeb i dążeń. Wolontariusze postrzegani są przez 74% respondentów jako osoby trzeźwo stąpające po ziemi oraz realistycznie oceniające wartość swojej pracy i możliwości. Rzadko zaś patrzy się na nich jak na osoby naiwnie, sądzące, że przez swoje zaangażowanie mogą zbawić świat (8%).
Przedstawione wyniki pokazują, że wolontariat nie jest wystarczająco dobrze zakorzeniony w świadomości społecznej. Stereotyp wolontariusza sugeruje, że jest to zajęcie raczej dla „wybranych” (choć deklaracje o zaangażowaniu temu stereotypowi przeczą). Powszechnie uważa się, że w tę formę aktywności angażują się nie tylko osoby, które mają wystarczająco dużo wolnego czasu i nie mają większych zobowiązań, ale też osoby młode i takie, które po prostu stać na to, by poświęcać się nieodpłatnej pracy na rzecz osób potrzebujących (co powoduje, że wolontariat jest postrzegany jako swego rodzaju luksus) . Takie postrzeganie wolontariatu nie sprzyja jego szerszej promocji, zwłaszcza w grupach, które z takim jego wizerunkiem nie będą się utożsamiać (np. wśród seniorów).”
Raport CBOS
Znaczącą zmianą obrazu wolontariatu, jak i samych wolontariuszy, miał niewątpliwie Europejski Rok Wolontariatu, który odbył się w 2011 roku. Obszerna kampania promująca w całej Polsce miał szeroki zasięg odbiorców. 87% Polaków przyznało, że jest wolontariat jest im znany (badanie CBOS „Europejski Rok Wolontariatu 2011 – podsumowanie”), zwiększyło się również przekonanie, że wolontariusze decydują się na działania nieodpłatne z powodów altruistycznych (93% - wzrost o 5 punktów procentowych).
CBOS „Europejski Rok Wolontariatu 2011 – podsumowanie”
WOLONTARIUSZE W OCZACH POLAKÓW
W 2018 CBOS opublikowało komunikat dotyczący badań „Czy Polacy są altruistami?”. Ponad dwie trzecie badanych (70%) twierdzi, że obecnie trzeba być wrażliwym i gotowym do pomocy. Jedna czwarta (24%) Polacy okazują się nieco bardziej altruistyczni, niż przed dwoma laty, gdy po raz ostatni CBOS zadało identyczne pytanie - wtedy potrzebę pracy na rzecz innych zauważało 65% respondentów.
Według raportu IQS, ideą organizacji są działania oparte na potrzebach społeczeństwa, na wspólnym działaniu i odpowiedzi na zaistniałe problemy wśród obywateli. Badania wykazują, że WOŚP jest w bardzo dużej mierze o ludziach i byciu razem – aż 89% osób uważa, że Fundacja WOŚP zmienia życie na lepsze, a 77% ocenia jej działalność, jako pozytywnie wpływającą na ich relacje z innymi. Przekłada się to również na percepcję wolontariuszy, którzy w oczach Polaków są oceniani w sposób pozytywny.
Ankietowani doceniają ich za poświęcanie swojego czasu (88%) oraz odbierają ich jako osoby entuzjastyczne i pozytywnie zaangażowanie (87%), a co najważniejsze - oceniają ich jako osoby godne zaufania/ufają im (80%). Polacy nie chcą unikać wolontariuszy WOŚP, ani miejsc w których mogą ich spotkać (73%), ale przede wszystkim nie oceniają ich jako osoby natarczywe i denerwujące (73%). Ich pozytywny wizerunek został oceniony zarówno przez osoby wspierające, jak i nie, Fundację WOŚP.
Według opracowania Stowarzyszenia Klon/Jawor, co piąty Polak jest wolontariuszem. Natomiast w ostatnich badaniach przeprowadzonych przez Główny Urząd Statystyczny, w ciągu czterech tygodni poprzedzających realizację wywiadu, około 10 800 000 osób dobrowolnie poświęciło swój wolny czas na wolontariat. Udział takich osób w populacji wszystkich mieszkańców Polski w wieku 15 lat i więcej wyniósł 35%.
Firma QSL zapytała respondentów, którzy brali udział w Finałach WOŚP, o powody wspierania organizacji poprzez wolontariat. Najczęściej wymieniane były:
- Wspieram WOŚP, wierzę w to co robią
- Żeby zrobić coś dobrego, bezinteresownego
- Żeby poczuć się lepszą osobą, żeby zrobić coś dobrego
- Chciałem/am aktywnie wziąć udział w finale
- Jest to ciekawe doświadczenia życiowe
- Chciałem/am aktywnie wziąć udział w finale
- Jest to ciekawe doświadczenie życiowe
- Chciałem/am aktywnie poczuć atmosferę tego dnia
Instytut KANTAR Millward Brown w przeprowadzonym badaniu na temat Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy, zapytał o korzyści bycia wolontariuszem WOŚP. Wśród odpowiedzi znalazły się:
- Zadowolenie z czynionego dobra
- Satysfakcja, poczucie dobrze spełnionego obowiązku
- Ciekawe doświadczenie życiowe
- Uczenie się nawiązywania dobrych kontaktów z ludźmi
- Zdobywanie doświadczenia w pracy w zespole
- Szacunek wśród znajomych
- To dobra zabawa
- Wpis do CV
Wyniki badania zbliżone są z oceną wizerunku w oczach Polaków, którą zobrazowało CBOS – wolontariusze działają bezinteresownie, ale i trzeźwo patrząc na świat, co przekłada się na również na ich świadomość z zalet, jakie daje działalność charytatywna.
Zarówno wolontariuszy, jak i pozostałych uczestników badania IQS poproszono o opinię o WOŚP. Aż 89% osób uważa, że Fundacja zmienia życie na lepsze, a 77% twierdzi, że Orkiestra pozytywnie wpływa na ich relację z innymi. Natomiast z raportu CBOS „Poczucie wpływu na sprawy publiczne” z 2018 roku, wynika, że coraz więcej Polaków interesuje się sprawami wykraczającymi poza życie prywatne. Obydwa badania wykazują, że wolontariat i działalność społeczna nie tylko pozytywnie wpływa na jednostkę, ale również ma znaczący wpływ na kształtowanie otoczenia i sytuacji w kraju.
Badanie firmy IQS, zostało przeprowadzone z wykorzystaniem metodologii wywiadów CAWI, na reprezentatywnej próbie Polaków, na potrzeby Fundacji Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy. Badanie zostało przeprowadzone w okresie 30.11-3.12.2018 roku.Raport przygotowała firma IQS, która przy należącej do Europejskiego Towarzystwa Badań Opinii Rynku „ESOMAR”, Organizacji Firm Badania Opinii Rynku „OFBOR” oraz Programu Kontroli Jakości Pracy Ankieterów. Firma korzysta z autorskich narzędzi badawczych metodologii oraz zaawansowanych technologii.
